Donderdag 27 juni 2024 stond het vertrek van twee prominente personen centraal in het Nederlandse kansspel landschap. René Jansen had zijn welverdiende afscheidsreceptie en middels een persbericht werd aangekondigd dat Peter-Paul de Goeij NOGA verlaat per 1 juli.
Een mooier en representatiever duo is niet denkbaar. Ieder aan een andere zijde van het spectrum; een toezichthouder en een directeur van een branchevereniging. Ondanks verschillen zijn er ook voldoende overeenkomsten tussen deze twee heren. Niet in de laatste plaats het gegeven dat beide heren op integere, kundige en eloquente wijze de dialoog konden voeren met vrijwel iedereen. Zonder af te doen aan kwaliteit, inhoud en visie. Goede sprekers, die vooral ook goed kunnen luisteren. Verbinders met nuance.
Beiden zullen worden gemist door velen (inclusief ondergetekende).
Het graf in
Verbinding en nuance zijn namelijk twee essentiële ingrediënten om de Nederlandse kansspelmarkt structureel veilig, stabiel en gezond te houden voor en met alle stakeholders. In het bijzonder voor de Nederlandse consument.
Het behoeft geen uitleg dat bijna 25% verhoging van het kansspelbelastingtarief niets te maken heeft met verbinding of nuance. Evenmin gaat het bijdragen aan een structureel veilige, stabiele en gezonde kansspelmarkt in Nederland.
Nederland plaatst zich met een tarief van 37,8% bovenaan de ranglijst van kansspelbelasting tarieven in Europa. Veel meer “positiefs” zal er niet uit voort komen. Een zeer groot deel van de fysieke casinomarkt wordt het graf in geholpen. De online markt zal verschralen qua product en groei. Beide ontwikkelingen zullen een fors averechts effect hebben op de primaire doelstellingen van het kansspelbeleid: het voorkomen van kansspelverslaving, het beschermen van de consument en het bestrijden van criminaliteit.
Papier is geduldig. Het theoretisch huishoudboekje van de aanstaande regering bestaat vooralsnog uit hoofdlijnen. Die gaan nog voorbij aan details en nuance. Want zeg nou zelf: wat is 200 miljoen op een miljarden begroting? Helaas stevent dat huishoudboekje in de realiteit straks echter af op een forse min in plaats van de beoogde plus. Voor die rekensom hoef je geen ‘CPB’ te heten.
Dromen zijn bedrog
Minder groei en minder aanbieders staan garant voor minder belastinginkomsten. Niet alleen omdat er letterlijk minder aanbieders zijn die belasting betalen. Nee, vooral ook omdat er marktvraag weg gaat lekken naar het illegale aanbod. Zowel fysiek als online. In beide werelden hebben we recent kunnen lezen dat illegale gokactiviteiten onveranderd aanwezig zijn. Op sluwe wijze online verpakt in spelletjes of culinair verstopt in een Italiaans restaurant.
In het geval van online kansspelen wanen sommigen zich -bij een dergelijke ontwikkeling- nog veilig, dankzij een kanalisatiegraad van 90%. Dat is een discutabele droom, waar men snel uit moet ontwaken. De meeste dromen zijn immers bedrog.
In mei 2024 rapporteerde IPSOS in de Online Kansspel Barometer dat 16% van de volwassen Nederlanders in de afgelopen twaalf maanden online heeft gegokt. De bevolkingsdata van het CBS leert ons dat er ruim 14,5 miljoen Nederlanders zijn, die 18 jaar of ouder zijn. 16% van dat aantal komt neer op ruim 2,3 miljoen Nederlanders die dus online gokten in de afgelopen twaalf maanden.
Dat is een fors hoger getal dan de getallen die de Kansspelautoriteit vermeldde afgelopen april, in haar Monitoringsrapportage voorjaar 2024. Eerdere onderzoeken van Motivaction (2019), Breuer Intraval (2021) en eerdere IPSOS barometers bevatten allemaal soortgelijke, fors hogere cijfers. We hebben de luxe niet om selectief te zijn en te kiezen welk onderzoek we willen geloven. Ze moeten allemaal in ogenschouw worden genomen.
Als we maar een kleine 8 a 900.000 unieke spelers terug zien in de legale online markt, dan lijkt het pertinent onmogelijk dat de kanalisatiegraad zich op 90% bevindt.
(De)kanalisatie
Bij de publicatie van de Regeling Speellimieten werd duidelijk dat de minister kanalisatie geen doel op zich acht. Het zou “slechts” ten dienste staan aan de doelen van het kansspelbeleid, zoals het beschermen van de speler en het tegengaan van kansspelverslaving. Gegoochel met woorden. De Cruijfiaanse wijsheid hierachter gaat helaas aan mij voorbij.
Een lage kanalisatiegraad betekent meer Nederlanders die online gokken, op illegale websites zonder vergunning. Zonder bescherming, maar dus wel met een aanzienlijk grotere kans op kansspelverslaving en criminaliteit. Met alle daarbij behorende maatschappelijke gevolgen en kosten. Dat maakt een hoge kanalisatiegraad toch per definitie tot een doel? Sterker nog: de hele Wet KOA leunde volledig op een beoogde kanalisatiegraad van 80%. Het speelde en speelt dus een centrale rol.
Daarom verdient het juist alle aandacht als moet worden nagedacht over de gevolgen van nieuw beleid, zoals het extreem verhogen van de kansspelbelasting. Om de terminologie van de scheidend voorzitter van de Kansspelautoriteit te gebruiken: het is dus een terechte en goede Pavlov-reactie. Want: minder belastinginkomsten + hogere maatschappelijke kosten = een dik verlies incasseren. Geheel ten koste van de Nederlandse consument. Letterlijk en figuurlijk. Dat kan en mag een nieuwe minister en/of staatsecretaris niet laten gebeuren.
