Uit een vandaag door de Kansspelautoriteit gepubliceerd rapport, blijkt dat de illegale gokmarkt qua brutospelresultaat groter is dan de legale gokmarkt. Een nieuwe meetmethode van de Ksa, gebaseerd op een model aangedragen door Nederlandse Loterij, ligt ten grondslag aan de onthutsende nieuwe situatieschets.
Samenvatting van dit artikel
- Rapport over effecten maatregelen laat zien dat maatregelen effect hadden op legale markt: spelers stellen lagere stortingslimieten in en gemiddelde uitgave per spelersaccount is gedaald van € 117 naar € 83.
- Nieuwe maatregelen hadden ook negatief effect op de kanalisatie: nieuwe rekenmethode laat zien dat illegale gokmarkt groter is dan verwacht. Kanalisatie in termen van brutospelresultaat gedaald naar 49% na invoering nieuwe speellimieten op 1 oktober 2024.
- Ook eerdere schattingen zijn bijgesteld: kanalisatie op brutospelresultaat was nooit hoger dan 70%.
- Omvang illegale gokmarkt geschat op € 305 miljoen in Q4 2024. Brutospelresultaat legale markt daalt met 10% naar € 298 miljoen.
- Met name ‘zwaardere spelers' die grotere bedragen vergokken lijken de overstap naar de illegale markt te hebben gemaakt.
Met behulp van een nieuwe rekenmethode heeft de Kansspelautoriteit (Ksa) nieuwe schattingen gemaakt van de omvang van de illegale gokmarkt. Volgens het nieuwe model hebben Nederlanders in het laatste kwartaal van 2024 ongeveer € 305 miljoen verloren bij illegale online casino's. De legale online casino's in Nederland behaalden samen een brutospelresultaat van € 298 miljoen. Hiermee kwam de kanalisatie in termen van geld uit op 49%, ruim onder alle eerdere schattingen.
“Sinds begin 2023 daalt de kanalisatie geleidelijk van gemiddeld 66 procent in het eerste kwartaal van 2023 naar 57 procent in het derde kwartaal van 2024. Na 1 oktober 2024 is de kanalisatie verder gedaald naar gemiddeld 49 procent.”
Kansspelautoriteit
De kanalisatie in termen van spelers is gelijk gebleven, zo schrijft de Kansspelautoriteit. Het percentage spelers bij legale aanbieders blijft stabiel rond de 91%, wat erop wijst dat juist de spelers die veel geld vergokken zijn overgestapt naar het illegale aanbod.
Volgens ingewijden is het nieuwe inzicht over de kanalisatie in Nederland, ook besproken tijdens de ministerraad vandaag.
Effecten van de maatregelen
In het rapport is gekeken naar de online kansspelmarkt in het vierde kwartaal van het afgelopen kalenderjaar. Aan de start van dit kwartaal werden twee nieuwe maatregelen doorgevoerd:
- Beleidsregel Verantwoord Spelen
Spelers die bij het aanmaken van een account bij een nieuw online casino een stortingslimiet van € 350 (€ 150 voor jongvolwassenen) willen instellen, moeten sinds 1 oktober in contact komen met de aanbieder. In dit gesprek moet de speler bewust gemaakt worden van de risico's van het instellen van een hoog stortingslimiet. - Regeling Speellimieten
Sinds 1 oktober geldt een netto-stortingsgrens bij legale online casino's. Hierbij wordt gekeken naar het bedrag dat spelers meer storten dan zij uitbetalen in een kalendermaand. Deze grens is vastgesteld op € 700 per maand. Bij jongvolwassenen ligt deze grens op € 300.
Al snel na de invoering van de maatregelen waarschuwde branchevereniging VNLOK voor de mogelijke negatieve effecten van de maatregelen op de kansspelmarkt. In het vrijdag verschenen rapport onderzocht de Kansspelautoriteit hoe de markt is veranderd op de volgende drie punten:
- Gedragsreacties van spelers en aanbieders
- Effecten op de onvergunde markt
- Kanalisatie in termen van spelers
Lagere stortingen bij de legale aanbieders
De gewenste effecten van de doorgevoerde maatregelen zijn eveneens terug te vinden in het rapport van de Kansspelautoriteit.
Met de Beleidsregel verantwoord spelen hoopten de beleidsbepalers ervoor te zorgen dat spelers minder hoge speellimieten zouden instellen bij het aanmaken van een account bij een legale goksite. Dit is gebeurd: het percentage spelers met een hoog limiet (hoger dan de op 1 oktober 2024 ingestelde bedragen) is gedaald naar minder dan 50%. Voor de invoering van de beleidsregel had een overgrote meerderheid van de spelersaccounts een hoog limiet.
Ook de netto stortingslimieten die via de Regeling speellimieten werden doorgevoerd hadden effect op de legale gokmarkt. Voor de invoering van de Regeling stortte 9,7% van de spelers een hoger bedrag per maand dan € 700 (of € 300 voor jongvolwassenen). Sinds de nieuwe regels is dit percentage gedaald naar 3,8%.
In de groep jongvolwassenen is een nog grotere daling te zien. Bij de spelers jonger dan 24 jaar stortte voor 1 oktober 12% van de spelers een bedrag van € 300 of meer per maand. Dit daalde naar 3,8% in het vierde kwartaal.
Grote gokkers lijken overstap te hebben gemaakt
In het onlangs gepubliceerde rapport ‘Markers of Risk‘ schreef de Kansspelautoriteit dat de bovenste 1% van de spelers verantwoordelijk is voor 43% van het brutospelresultaat in Nederland. In dit nieuwste rapport wordt gekeken naar een grotere groep: voor 1 oktober 2024 stortte 3,8% van de spelers € 1.000 of meer per maand. Zij waren daarmee samen goed voor 73% van het brutospelresultaat van de legale online gokmarkt.
Sinds 1 oktober 2024 ziet dit beeld er anders uit. Slechts 1,1% van de spelers verloor € 1.000 of meer per maand. Deze spelersgroep was verantwoordelijk voor 23% van het totale brutospelresultaat van de legale aanbieders. De aanbieders zijn dus minder afhankelijk geworden van een kleine spelersgroep, zo concludeert de toezichthouder.
In de ‘oude situatie' was 3,8% van de spelers goed voor 73% van het brutospelresultaat, zo schrijft de Ksa. Een berekening met de cijfers uit de laatste monitoringsrapportage laat het volgende zien:
- 795.000 actieve spelers
- 3,8% van deze spelers: 30.210
- Brutospelresultaat juli 2023 t/m juni 2024: € 1,44 miljard
- 73% van dit brutospelresultaat: € 1,05 miljard
Dit zou betekenen dat 30.210 gokkers samen verantwoordelijk waren voor € 1,05 miljard aan brutospelresultaat op de legale markt. De overige 764.790 spelers verloren de overige € 390 miljoen. Hierdoor waren de gokbedrijven erg afhankelijk van slechts een kleine spelersgroep.
Daarnaast is er een daling te zien in het brutospelresultaat van de online casino's met een vergunning. Deze zou met 10% zijn gedaald ten opzichte van de periode voor de invoering van de maatregelen. Ook het gemiddelde verlies per spelersaccount daalde aanzienlijk: waar eerder € 117 per spelersaccount werd verloren, is dit sinds 1 oktober nog maar € 83 per spelersaccount.
Omvang van de illegale markt groter dan gedacht
Dergelijke effecten werden vooraf verwacht, maar er werd ook rekening gehouden met een ander effect: spelers zouden mogelijk meerdere accounts aan gaan maken om zo hun uitgaven te spreiden over meerdere aanbieders. Volgens de Kansspelautoriteit is hier geen sprake van gebleken. Het aantal spelersaccounts blijft nagenoeg gelijk en schommelt nog altijd tussen de 2,5 en 3 accounts per speler.
Een ander effect, zoals door de kansspelbranche werd verwacht, was een mogelijke overstap naar illegale online casino's. De Kansspelautoriteit acht de kans nu groot dat een deel van de spelers dit heeft gedaan:
“De kans is daarmee groot dat zware spelers naar onvergunde aanbieders zijn uitgeweken terwijl recreatieve spelers vrijwel allemaal bij legale aanbieders blijven spelen.”
Kansspelautoriteit
In dit rapport gebruikt de Kansspelautoriteit een nieuwe rekenmethode, geïnspireerd op een rekenmethode die is aangedragen door Nederlandse Loterij, het moederbedrijf van TOTO. Deze rekenmethode schat het brutospelresultaat op basis van het zoekgedrag van consumenten in Google. Hierbij is alleen gekeken naar de zoektermen op merknaam, waarbij spelers bijvoorbeeld in Google zoeken op de term ‘TOTO'. Andere algemene termen zoals ‘casino', ‘bonus‘, of ‘casino zonder Cruks‘ zijn niet meegenomen in dit onderzoek.
Kanalisatie nooit hoger geweest dan 70%
Doordat de Kansspelautoriteit beschikt over het brutospelresultaat van alle legale aanbieders, kon er een rekenmodel ontwikkeld worden door deze cijfers af te zetten tegen de zoekopdrachten in Google.
Vervolgens is ook het zoekgedrag naar illegale aanbieders bekeken om de omzet van de illegale markt te meten. Hierbij is een factor 2,8 toegepast, omdat de gokkers bij illegale aanbieders naar schatting 2,8 keer meer uitgeven dan bij de vergunde aanbieders.
Op een later moment zal de Kansspelautoriteit nieuwe schattingen doen op basis van het nieuwe rekenmodel. In de technische bijlage wordt uitgelegd dat het brutospelresultaat per zoekvolume van legale aanbieders na 1 oktober daalde met 25%. Hierdoor zijn deze resultaten voor nu buiten beschouwing gelaten. In de toekomst zal er een nieuwe formule moeten worden opgesteld om een nieuwe schatting te kunnen doen.
Op basis van deze cijfers wordt de omzet van de illegale markt geschat op € 305 miljoen, waarmee de kanalisatie uitkomt op 49%. Eerdere schattingen, zoals 87% in de meest recente monitoringsrapportage, zouden de kanalisatie hebben overschat. Deze schatting werd echter al snel bijgesteld door H2 Gambling Capital naar 77%, aldus de Kansspelautoriteit.
De toezichthouder merkt hierbij wel op dat deze nieuwe schattingen zijn gedaan met slechts een beperkt aantal datapunten:
“Volgende deze methode is de kanalisatiegraad nooit hoger geweest dan 70 procent. De onzekerheidsmarge is echter groot: de omvang van de onvergunde markt wordt geschat op basis van een beperkt aantal datapunten. Indien de Ksa nieuwe data krijgt, wordt de schatting aangepast.”
Kansspelautoriteit
Totale gokmarkt was in 2021 drie keer groter dan eerder werd geschat
De Kansspelautoriteit keek tot slot ook met terugwerkende kracht naar de omvang van de illegale gokmarkt. In eerdere schattingen werd gesproken over een Nederlandse gokmarkt, legaal en illegaal, ter grootte van € 490 tot € 590 miljoen miljoen in 2021.
Deze schattingen werden kort na het openen van de legale gokmarkt al aangepast. Zo paste H2 Gambling Capital een schatting uit augustus 2021 van € 590 miljoen in oktober 2021 al aan naar € 814 miljoen. Ook Regulus Partners paste een eerdere schatting van € 590 miljoen vlak na de opening van de legale gokmarkt aan naar € 859 miljoen, zo schrijft de toezichthouder. Hierbij vermeldde Regulus Partners al wel dat het ging om een schatting exclusief bonussen.
Volgens de Kansspelautoriteit was deze inschatting inclusief bonussen al uitgekomen op een kansspel-markt van boven de € 1 miljard. Met de nieuwe rekenmethode komt er een nog hoger bedrag uit, want de totale markt in 2021 wordt nu geschat op € 1,5 miljard.
Ook bij deze inschatting wordt een kanttekening geplaatst, omdat het type speler op de illegale markt volgens de Ksa is veranderd. De gokkers die voor de legalisering van online kansspelen al online gokten lijken meer op de recreatieve spelers van nu, aldus de Kansspelautoriteit. De gokkers die nu bij illegale aanbieders gokken zijn de relatief vaak ‘zwaardere spelers'. De data in de nieuwe rekenmethode zijn geijkt op de data van na de opening van de markt en daardoor minder goed toepasbaar op de oude situatie. De periode voor 1 oktober 2021 blijft daarom moeilijk in te schatten.
Reactie Nederlandse Loterij
Nederlandse Loterij ontwikkelde de meetmethode op basis van haar eigen data, en legde deze voor aan de Kansspelautoriteit. De staatsdeelneming is blij dat haar inzichten hebben geleid tot een nieuw model:
“Spelers naar veilig en verantwoord kansspelaanbod leiden is een van de doelstellingen van het Nederlandse kansspelbeleid. Daarom heeft Nederlandse Loterij een methode ontwikkeld die de kanalisatiegraad in beeld brengt op basis van online zoekvolume en brutospelresultaat (BSR). Spelers die illegaal gokken, zetten hogere bedragen in. Het is belangrijk die geldstromen goed in beeld te hebben en mee te nemen in het bepalen van de kanalisatiegraad.
“Nederlandse Loterij waardeert het dat de Kansspelautoriteit (Ksa) deze methode na zorgvuldige toetsing heeft omarmd en doorontwikkeld. De resultaten daarvan komen nu naar voren in het onderzoek van de Ksa naar de effecten van nieuwe regels voor spelersbescherming. Daaruit blijkt dat de kanalisatiegraad met 49 procent fors lager is dan eerdere berekeningen, die op 80 procent uitkwamen. De kanalisatiegraad op basis van BSR geeft dus een beter inzicht in de illegale markt en de gevolgen van maatregelen die voor de Nederlandse legale online kansspelmarkt worden genomen.
“Nederlandse Loterij staat voor verantwoord spelen en is voorstander van maatregelen die spelers beschermen, zoals speellimieten. Tegelijkertijd is het nodig om de gevolgen van die maatregelen voor de kanalisatie volledig te monitoren. Want blijkbaar wijken spelers uit naar illegale goksites, die geen enkele bescherming bieden en spelers verleiden om strenge Nederlandse maatregelen te omzeilen. Een zorgelijke ontwikkeling. Daarom pleit Nederlandse Loterij voor het op zwart zetten van illegale goksites, het blokkeren van illegale online advertenties en het verbieden van betalingsservices aan illegale goksites.”
Nederlandse Loterij
Effect op beoogde extra opbrengsten kansspelbelasting
Naast de doorgevoerde speellimieten heeft de online gokmarkt te maken met de verhoging van de kansspelbelasting. Eind 2024 waarschuwde het Keurmerk Verantwoorde Affiliates al voor de gevolgen voor de kanalisatie, omdat ook deze maatregel de aantrekkelijkheid van het legale aanbod zou aantasten.
Het kabinet hoopte met de belastingverhoging € 100 miljoen extra kansspelbelasting op te halen in 2025. In 2026 zou dit zelfs € 200 miljoen extra moeten worden als het tarief nogmaals wordt verhoogd naar 37,8%.
Het brutospelresultaat (waar de kansspelbelastingverwachtingen voor de schatkist van zijn afgeleid) daalde door het invoeren van de Regeling Speellimieten en de Beleidsregel Verantwoord Spelen al met 10%. De verhoging en de voorgenomen verhoging van de Kansspelbelasting komt daar nog bovenop, wat eveneens het brutospelresultaat van de legale markt zou kunnen doen krimpen. In plaats van een stijging van € 100 miljoen over 2025 en € 200 miljoen over 2026, lijkt een scenario waar er juist minder kansspelbelasting richting de schatkist vloeit realistischer.
14:57: Reactie Nederlandse Loterij toegevoegd.
