CasinoNieuws.nl ging in gesprek met Mike de Graaff van BetComply over alles wat te maken heeft met de Nederlandse kansspelwetgeving. De Graaff was betrokken bij de lancering van diverse legale Nederlandse online casino's. Als compliance consultant voorzag hij meerdere gokbedrijven van advies op het moment dat ze hun vergunning probeerden te krijgen.
CasinoNieuws.nl: Hoe ben jij terechtgekomen in de wereld van online gambling?
Mike de Graaff: Ik ben in 2015 bij de klantenservice begonnen van een bedrijf dat zich begaf op de toen nog niet gereguleerde Nederlandse markt, ComeOn.
Net toen ik aangenomen en ingevlogen werd in september 2015, trok ComeOn zich terug van de Nederlandse markt. Toen ben ik, in plaats van voor de Nederlandse markt, voor de Engelse markt gaan werken. Dat ging dermate goed dat ik door de CEO destijds gevraagd werd een risk-team te creëren voor de Engelse markt en dat heb ik gedaan.
Daarna ben ik voor BetClic gaan werken, wat ik uiteindelijk twee jaar heb gedaan. Bij BetClic deed ik risico- en compliance-management voor de gereguleerde markten, dus Frankrijk, Portugal, Engeland en Polen. In die rol heb ik diverse audits gedaan en ben ik betrokken geweest bij vergunningsverlengingen.
En toen kwam Nederland weer in beeld.
Toen kwam de Nederlandse markt weer in zicht inderdaad.
In 2020 heb ik de directie van BetClic gevraagd of er interesse was om in Nederland een vergunning aan te gaan vragen. Die interesse was er destijds niet.
Daarop heb ik de keuze gemaakt om voor mezelf te gaan beginnen. Ik ben mij gaan specialiseren in de Nederlandse markt, dat is immers toch een soort van een thuiswedstrijd voor mij. Als consultant ben ik mij gaan focussen op Nederlandse vergunningsaanvragen. Dat heb ik uiteindelijk anderhalf jaar gedaan, waarbij ik een aantal vergunningen live heb gekregen.
Nu, als eigenaar en Chief Compliance Officer van BetComply, werken we niet alleen voor de Nederlandse markt, maar ook voor andere Europese en Amerikaanse markten.
Bij welke vergunningsaanvragen was je in Nederland betrokken?
In de vergunningsaanvragen heb ik Betnation, Jacks.nl, Kansino, LeoVegas, en 777 bijgestaan. Daarnaast heb ik nog een aantal partijen voorzien van advies en introducties.
Dat klinkt als vrij succesvol, al weet ik niet bij hoeveel van de afgewezen vergunningsaanvragen je ook betrokken was natuurlijk. Waarom heb je BetComply opgericht in plaats van als freelancer te blijven werken?
Ik kan zelf maar twee opdrachten tegelijkertijd aan als het om een vergunningaanvraag gaat. Dat was al meer werk voor mij dan dat ik fysiek aankon.
Bovendien kon ik als zelfstandig consultant niet het totaalpakket aan compliance aanbieden. Ik ben er echt alleen voor de compliance zelf; wet- en regelgeving vertalen naar beleid en procedures en die vervolgens implementeren. Op het gebied van technisch compliance heb ik persoonlijk weinig ervaring. En ik ben ook geen advocaat.
Bij BetComply hebben we nu een team van experts op die gebieden die mij bijstaan. In plaats van alleen de vergunningsaanvraag helpen en implementeren, kan ik nu met BetComply een vergunningsaanvraag vanaf de eerste letter tot aan de livegang oppakken. En dat wereldwijd.
“Ik grap wel eens dat de Nederlandse wet- en regelgeving een monster is gemaakt uit de Engelse en de Zweedse wetgeving.”
Mike de Graaff
BetComply’s team heeft ook over de grens ervaring, en jijzelf ook. Hoe vergelijk je de procedure en wetgeving in Nederland met die in andere landen? Ik hoor vaak dat Nederland erg zwaar is.
Ik snap wel waarom dat gezegd wordt. Ik grap wel eens dat de Nederlandse wet- en regelgeving een monster is, gemaakt uit de Engelse en de Zweedse wetgeving. Een combinatie van de meest strenge onderdelen uit die gebieden.
Op papier is de wetgeving heel streng. Maar – en nou moet ik op mijn woorden letten – niet alle opgestelde regels worden helemaal nageleefd en ook niet gecontroleerd. In ieder geval niet goed genoeg. Daardoor is het voor zowel de aanbiederskant als de overheidskant momenteel nog vooral een papieren monster.
Is dat omdat de markt “pas” twee en een half jaar open is? Zal dat in de toekomst veranderen?
Het heeft grotendeels te maken met het feit dat we nog in de beginfase zitten. Dat is voor de Ksa natuurlijk een lastige positie om in te zitten. Aan de ene kant wil je wet- en regelgeving meteen handhaven; je wilt er als toezichthouder meteen op inspringen als het fout gaat. Aan de andere kant heeft de markt wel tijd nodig. Je hebt data nodig. Daar hamert de Kansspelautoriteit ook op; je ziet dat ze echt data-gedreven willen gaan handhaven. Maar het verzamelen van data, waar op basis van echt iets gezegd kan worden, kost tijd.
Ik zie heel makkelijk waar regels niet nageleefd worden en waar je dus zou kunnen handhaven. Voor mij wegen al de andere belangen en factoren niet mee, dus voor mij is het gemakkelijker oordelen dan voor de Kansspelautoriteit zelf.
“Ik zie heel makkelijk waar regels niet nageleefd worden en waar je dus zou kunnen handhaven.”
Mike de Graaff
Tijdens een Gaming in Holland webinar zei je “You cannot tickbox your way into the Dutch gambling market.” Maar als ik het zo hoor en zie, kan je daar een heel einde mee komen. Immers, zo hebben we vastgesteld, vooral op papier moet het kloppen en wat daarna gebeurt, dat zien we dan wel.
Ja en nee.
Dat tickboxen waar ik op doelde, was vooral in relatie tot het stukje aansluiting op de gezondheidszorg. Je hebt verplichtingen op het gebied van ervaringsdeskundigen, verslavingszorgexperts, en -instellingen. Daarbij zie je dat het een aantal partijen gewoon niet is gelukt om tot een samenwerking te komen, omdat zij het gewoon als een tickbox hebben benaderd. Zij zagen het echt alleen als een handtekening die ze nodig hadden, maar daar hadden de betrokkenen die deze handtekening moesten zetten, geen zin in.
Is het niet normaal dat er wat dingen verkeerd gaan tijdens het opengaan van een markt? Ik kan me voorstellen dat er vaker fouten worden gemaakt tijdens een marktregulering, of zelfs dat er sprake is van ingecalculeerde risico’s op bepaalde gebieden.
Nee, het is niet heel erg uitzonderlijk wat er in Nederland gebeurt.
Het eerste jaar is met name marktaandeel vergaren voor de vergunde partijen. Daarbij maak je gewoon een risicobeoordeling voor jezelf als bedrijf. Kleur ik netjes binnen de lijntjes of ga ik de rand opzoeken omdat ik voor marktpenetratie ga. En als ik daar overheen ga, hoever ga ik dan om een X percentage marktaandeel binnen te halen?
De industrie weet ook wel dat in het eerste jaar een vergunning niet meteen ingetrokken wordt. Er zal eerder sprake zijn van een boete voor een aanbieder. Vaak zie je in de eerste twee jaar agressieve partijen de markt opkomen die de risicobalans anders opmaken dan anderen.
Jij bent betrokken bij het beleid zoals dat opgesteld wordt om de vergunning binnen te halen. Dan moet alles strikt volgens de regels zijn opgesteld. Maar zodra de vergunning binnen is, bepalen de bedrijven of ze zich houden aan hun eigen beleid.
Inderdaad.
Laat ik het reclamebeleid van alle vergunningsaanbieders als voorbeeld pakken. Ik durf met zekerheid te zeggen dat de reclamebeleidsstukken van alle aanbieders op papier klopten, helemaal als ik erbij betrokken was. Maar als je vervolgens keek naar de praktijk – wat er werd uitgezonden – dan overtrad een gedeelte gewoon haar eigen beleid én de regel- en wetgeving. Op papier stond het goed, maar in die uitvoering ging er toch iets mis.
Daarin schuilt wel meteen het gevaar. Als je als aanbieder de huidige wet- en regelgeving niet genoeg naleeft, dan komt er extra wet- en regelgeving omdat er door de politiek gedacht wordt dat de huidige regels niet voldoen. Dat zag je bijvoorbeeld met het reclamebeleid. Ik geloof dat als iedereen de geldende wet- en regelgeving nageleefd had, dan zou je geen nieuwe restricties hebben gezien.
“Nieuwe restricties doorvoeren en het speelveld veranderen binnen een jaar, dat vind ik gewoon te snel.”
Mike de Graaff
Maar het gebeurde wel, en de politiek greep wel in.
Te snel. Nieuwe restricties doorvoeren en het speelveld veranderen binnen een jaar, dat vind ik gewoon te snel. Ik denk zelf dat als je als politiek niet blij bent, dat je dan meer de huidige wet- en regelgeving moet gaan naleven. Ze moeten eerst kijken of die wel goed wordt nageleefd en of er wel goed op wordt toegezien. Dat lijkt me beter dan nieuwe wetgeving erbovenop gooien. Als er strenger zou worden gehandhaafd op wat er al was, dan had je minder extra restricties nodig gehad.
Er was aanvankelijk vooral kritiek op het aantal gokreclames. Regels daarover waren niet expliciet opgenomen in de Wet Kansspelen op afstand of bijbehorende regelgeving. Dat werd overgelaten aan de markt, die dat in de ogen van de politiek niet goed invulde. Wat is volgens jou een onderdeel waar de regelgeving al wel strikt was, maar waar nog niet genoeg op werd toegezien?
De evenwichtigheid en zorgvuldigheid van de inhoud van de advertenties lijkt mij het voornaamste voorbeeld (Artikel 2.2 Zorgvuldig en evenwichtig van de Beleidsregels verantwoord spelen, red.). Dat is een hele brede beleidsregel maar in essentie stond er dat gokreclames terughoudend moeten zijn wat betreft vorm, doelgroep, inhoud, strekking, aantal, en soort kanalen waarop de wervings- en reclameactiviteiten worden vertoond of aangeboden. Nou, dat waren ze dus niet.
Laat ik iets concreter zijn: de analyse van de verslavingsrisico’s van kansspelen als bedoeld in artikel 7, tweede lid, van het Besluit (Besluit werving, reclame en verslavingspreventie kansspelen, red.). Dit artikel zegt dat je een analyse moet laten uitvoeren op het verslavingsrisico van je productaanbod en dat moet gedaan worden met een wetenschappelijke onderbouwing. Die analyse geeft aan welke onderdelen van je aanbod een extra hoog risico op verslaving hebben. De regelgeving is vervolgens heel duidelijk in hoe de uitkomst van die analyse gebruikt moet worden: ieder spel en iedere factor die een verhogende werking heeft op het verslavingsrisico, daar mag je niet sterk op adverteren (Artikel 2.6 Afstemming reclame op verslavingsrisico van de Beleidsregels Verantwoord Spelen, red.).
Laat ik een voorbeeld geven. Stel dat uit je analyse blijkt dat videoslots het hoogste risico met zich meedragen. En dat de snelheid van een spel het meeste bijdraagt aan een risico. Dan mag jij kort gezegd, volgens die regel, geen videoslots in je marketinguitingen gebruiken en niet adverteren met hoe spannend een spel wel niet is omdat het zo snel is. Het is redelijk gemakkelijk te checken of advertenties daaraan voldoen of niet. Dus als jij vervolgens marketing voert op een specifiek slot, dan breek je daar die regel. Of als je in de marketingcampagne het spel Speed Blackjack aanprijst voor de snelheid, dan ben je in overtreding.
Ik hou mijn voorbeelden algemeen, maar je snapt hopelijk wat ik bedoel. Het lijkt me vrij duidelijk dat die regels niet goed zijn nageleefd. En dat is allemaal bestaande wet- en regelgeving; die wordt naar mijn mening niet genoeg gehandhaafd. In ieder geval niet afdoende om nieuwe restricties te voorkomen, dat hebben we gezien. Dat is iets wat wij, de industrie, niet goed hebben gedaan.
De politiek had beter kunnen kijken naar wat er mogelijk was binnen de huidige wet- en regelgeving. En de toezichthouder had beter kunnen handhaven. Maar had de industrie ook zelf niets iets kunnen doen? Of moeten doen.
Veel mensen zagen dit aankomen en riepen van tevoren dat dit zou gaan gebeuren. Je kan die stortvloed verwachten, zeiden ze vooraf al.
Zelfregulering is een middel natuurlijk en die was in Nederland een beetje aan de late kant. Daar hadden we misschien wat eerder mee kunnen beginnen.
“Ontbreekt het dan aan competentie of aan welwillendheid?”
Mike de Graaff
Anderzijds had ik gehoopt dat de bedrijven wat creatiever waren geweest met de wet- en regelgeving naleven in plaats van creatief zijn in het opzoeken van wrijving met de autoriteit. Ik denk dat er genoeg knappe koppen rondlopen op marketinggebied in de Nederlandse kansspelwereld, om binnen de wet- en regelgeving goede campagnes te voeren. Ontbreekt het dan aan competentie of aan welwillendheid?
Ik heb gezegd dat iedereen vooral niet alleen maar naar de ander moet wijzen. Maar in algemene zin denk ik wel dat andere landen hier lering uit kunnen trekken, want er is een partij die dit echt had kunnen voorkomen. Ik denk dat wanneer je een markt opent, dat je als overheid op het gebied van marketing niet te veel eigen verantwoordelijkheid moet neerleggen bij de aanbieders. Kunnen we bijvoorbeeld het aantal tv-reclames per blok niet simpelweg maximeren?
Naast dat beter en specifieker vastleggen in de wetgeving, was het ook geen gek idee geweest als er vanuit de overheid een Postbus 51 of SIRE-campagne was opgetuigd. De Nederlandse consument informeren over de veranderingen en de gevaren van een, op papier, nieuwe sector. Daar hadden de Ksa, het Trimbos Instituut, en Jellinek over mee kunnen denken.
Mike de Graaff
“Moet je van de staatsdeelnemingen verwachten een voorbeeldrol te vertolken, of moeten zij het recht hebben om hun commerciële belangen uit te voeren?”
Toch nog een keer over die risicoanalyse op basis waarvan aanbieders de afweging maken of binnen de lijntjes kleuren slim is of niet. Dat er destijds strenge restricties kwamen op het gebied van marketing, was vooral vervelend voor partijen die toen nog nieuw op de markt moesten komen door de Motie Postema die nog van kracht was.
Ik snap denk ik wat je bedoelt. Dan hebben we het met name over de twee staatsdeelnemingen. Dat gesprek is vaker gevoerd en zal nog wel eens langskomen. We kunnen in ieder geval wel stellen dat de staatsdeelnemingen niet het braafste jongetje van de klas zijn geweest in die eerste fase. Ze hebben in ieder geval niet het voorbeeld gesteld wat de Ksa en de politiek graag hadden gezien.
Het blijft een lastige kwestie. Want moet je van de staatsdeelnemingen verwachten een voorbeeldrol te vertolken, of moeten zij het recht hebben om hun commerciële belangen uit te voeren? Dat brengt ze soms wel in een lastige situatie. De overheid is zowel betrokken als regelgever en toezichthouder, en als aandeelhouder van twee bedrijven. Dat is een spagaat en ik ben blij dat ik daar niet in zit.
Voor mij persoonlijk lijkt mij dat je als consument mag verwachten dat als de overheid met regulering komt van een risicovol product, dat in ieder geval de staatsdeelnemingen wel voldoen aan alle wet- en regelgeving. En dat was zeker niet altijd het geval. Op reclame-gebied zeker niet. Op Cruks-gebied ook niet trouwens, en ook bij de CDB en bij betalingsverwerkingen ging er schijnbaar van alles mis. Ik denk dat je als consument daarin wel teleurgesteld mag zijn in de overheid.
Ik vind ook iets ontbreken in iedere publieke en politieke discussie over online kansspelen. Niemand wil zijn vingers branden aan de andere kant van het verhaal. De brancheverenigingen reageren mondjesmaat en er is geen politicus te vinden die de voordelen van een gereguleerd stelsel en hoge kanalisatiegraad voor het voetlicht wil brengen.
Daarom probeer ik er echt voor te pleiten dat we alle drie iets meer naar onszelf kijken. Want daar haal je de meeste winst. We hebben een zorgplicht richting de kwetsbare delen van de samenleving. Alleen op die manier functioneert de samenleving. Maar anderzijds is er nog steeds een stuk eigen verantwoordelijkheid en vrijheid.
“Je mag verwachten dat als de overheid met regulering komt van een risicovol product, dat in ieder geval de staatsdeelnemingen wel voldoen aan alle wet- en regelgeving. En dat was zeker niet altijd het geval.”
Mike de Graaff
Ik pleit altijd voor eigen verantwoordelijkheid. En dan doel ik op alle drie de partijen die de kansspelindustrie vormen: de speler, de aanbieder, en de regelgevende autoriteit. Alle drie hebben zij een taak in het creëren van een gezonde gereguleerde markt.
Er zitten gewoon ongezonde en schadelijke factoren aan online gokken. Maar of die schade zich manifesteert dat hangt voor mij af van alle drie de partijen. Neemt de speler genoeg verantwoordelijkheid door gewoon limieten in te stellen die ergens op slaan? Voert de aanbieder daadwerkelijk zijn of haar zorgplicht uit? En is de autoriteit voldoende aan het handhaven of niet?
In de media en politiek zie ik dat er heel erg wordt gewezen naar de ander. De partijen kijken niet naar wat ze zelf beter kunnen doen. Ik vind dat alle drie nog veel werk te doen hebben om te komen tot een gezonde en volwassen markt.
Vanuit BetComply is het onze taak de wet- en regelgeving begrijpelijk te maken voor aanbieders en ontwikkelaars. Wij kauwen de regelgeving voor; we leggen hem uit en laten zien hoe je technisch gezien je platform naar het gewenste niveau kan brengen. Wij doen niet de uitvoering.
Er wordt al een tijd over overkoepelende speellimieten gesproken. Technisch is dat heel erg moeilijk, zo zei de minister aanvankelijk. Ik kan me daar niet echt iets bij voorstellen. Hoe zie jij dat?
Het technische argument gaat niet op. Casino-ontwikkelaars, platformontwikkelaars, en spelontwikkelaars kunnen alles ontwikkelen wat je maar wilt. Ook dit wel ja. Jij loopt net zoals ik rond op al die beurzen. De ideeën en de ontwikkelingen klotsen tegen de plinten. Alles kan. Dus technisch gezien kan dat gemakkelijk. Het struikelblok zal eerder zitten in privacywetgeving.
“Moet je als consument willen dat de overheid zover ingrijpt in jouw bewegingsvrijheid?”
Mike de Graaff
De vraag voor mij is meer, moet je dat willen? Moet je als consument willen dat de overheid zo ver ingrijpt in jouw bewegingsvrijheid? Hoever moet een overheid gaan met het beschermen van de mensen, terwijl je aan de andere kant ook de vrijheid van die mensen moet waarborgen? Als ik dit weekend naar een club in Rotterdam ga en ik geef daar € 20.000 uit aan champagne, dan komen ze met vuurwerk aan en mooie vrouwen. Niet met een formulier waarop ik moet aangeven dat ik wel € 20.000 kan missen.
Voor mij komt het dus meer neer op een ethische vraag dan een technische vraag.
De consultatie voor speellimieten is open. Wat zijn jouw gedachten daarbij?
Ik denk dat voor operators het vooral een struikelblok gaat zijn om te moeten interveniëren binnen een uur. Als je geen provider zoals bijvoorbeeld een Mindway AI of Mentor Live van Neccton hebt maar werkt met bijvoorbeeld Excel-bestanden, dan ga je nat. Je krijgt een gigantische backlog aan spelers die nog gecheckt moeten worden. Je gaat medewerkers moeten aannemen om dat maar bij te kunnen benen en dat is echt een probleem. Ik denk dat 1 april veel te vroeg is om zoiets te in te voeren. Je moet operators en platforms wel de tijd geven om het te ontwikkelen en dan te her certificeren en te implementeren. Dat is niet zomaar gedaan.
“Ik denk dat € 700 voor een volwassene veel te laag is. Als ik een fles wijn van € 2.000 wil kopen, dan moet ik dat toch ook lekker zelf weten?”
Mike de Graaff
Als ik vanuit de consument kijk, dan denk ik dat € 350 voor een jongvolwassene en € 700 voor een volwassene veel te laag is. Moeten ze bij dat soort bedragen al een gesprek met mij gaan voeren? Ik zou daar zelf niet op zitten te wachten als we het om zulke lage bedragen hebben.
Ik trek dat ook altijd door naar de horeca; als ik een fles wijn van € 2.000 wil kopen, dan moet ik dat toch ook lekker zelf weten?
Ik denk dat iedereen de zorgplicht belangrijk vindt, maar ik denk dat de publieke opinie wel kan omslaan en dit echt gezien kan gaan worden als lastigvallen. Ik denk niet dat dit het effect gaat hebben wat ze denken dat het gaat doen.
Betnation’s Country Manager Wouter Niemeijer zei onlangs dat 99% er geen last van zal hebben en dat het geen probleem is om wat extra toe te zien op die 1%. Maar jij vindt € 700 wel te laag?
Voor interventies – echt het gesprek aangaan – vind ik € 700 te laag. Die ene procent die jij noemt, daar zitten probleemspelers bij maar ook mensen die gewoon vermogend zijn voor wie € 700 in de maand niet zo veel is. Als die personen geen zin meer hebben om bij het legale aanbod te spelen, dan bereik je het tegenovergestelde van wat je wilt.
Op 1 oktober 2021 mochten 10 partijen los. Inmiddels zijn er meer dan 20 aanbieders met een vergunning, en er gaan er wellicht nog een paar volgen. Maar er is een einde aan dat proces. Wat ga je dan doen?
Met vergunningsaanvragen in Nederland zal het inderdaad aflopen. Wij merken dat er nog steeds interesse is voor vergunningsaanvragen, maar die aantallen lopen wel terug ja, daar heb je gelijk in.
Nu zien we dat de interesse in Duitsland is opgebloeid de afgelopen maanden. En met de veranderingen in Curaçao krijgen wij nu veel aanvragen voor onder andere Isle of Man binnen.
Als het gaat om Nederland zelf, verdelen wij onze compliance support in drie verschillende fases.
De eerste fase is de vergunningsaanvraag zelf, waarbij je alles voorbereid, beschrijft, en toetst. Daarna help je mee tijdens het bouwen. Daar hebben we het uitgebreid over gehad. De tweede fase is die tussen indienen en live gaan. In die tijd stellen we werkdocumenten op, bereiden we trainingen voor, en helpen we met dingen klaarzetten. De laatste fase is na de livegang. Dan moet er getoetst en gecheckt worden op de uitvoering van het beleid. Daarvoor moet je als aanbieder ieder kwartaal rapportages inleveren, en die zijn nog niet mis. We krijgen vaak de vraag of we daarbij kunnen helpen. Dus dan verschuift ons werk als BetComply meer naar een controlerende supportfunctie.
“Daaruit blijkt wel dat de waarde van de Nederlandse speler erg hoog is.”
Mike de Graaff
Is de Nederlandse markt met alle regelgeving nog interessant voor gokbedrijven?
Je ziet in de rapportages van vergunninghouders en de toezichthouder, en je hoort de praat in de wandelgangen. Daaruit blijkt wel dat de waarde van de Nederlandse speler erg hoog is. Dus ook al weet je maar een klein beetje marktaandeel weg te snoepen, dan zijn het nog steeds wel lucratieve procentpunten.
Als je nu lanceert, zal je wel een Unique Selling Point moeten hebben. Je kan nu niet met een standaard casino-aanbod aankomen, denk ik. Met een gewone welkomstbonus en wat campagnes in de media ga je het niet meer redden. Je zal creatiever moeten zijn. Ik hoop juist te zien dat iemand met een goed idee op het gebied van technologische ontwikkeling komt. Of dat een aanbieder op een heel andere manier omgaat met haar spelersbestand die beter werkt. Ik hoop meer creativiteit te zien in de compliance en dat juist voeren als unieke feature.
Mike de Graaff is in 2023 BetComply gestart. Naast advies over het naleven van wetgeving, biedt het bedrijf ook technische en juridische ondersteuning op compliancegebied aan gokbedrijven.
