Regelmatig lezen we in Nederlandse kranten dat politici en verslavingsdeskundigen zich grote zorgen maken over de toename van het online gokken. Zij zijn bang dat het uit de hand loopt sinds de legalisatie van het online gokken. Hoewel de bezorgdheid oprecht is, is het werkelijke beeld veel genuanceerder en zijn er juist redenen voor optimisme. De eerste, voorzichtige resultaten suggereren namelijk dat de Nederlandse online gokregulering goed werkt.
Sinds oktober 2021 bestaat in Nederland de mogelijkheid om legaal en dus veilig, verantwoord online te gokken. Hiervoor was het in Nederland vrijwel geheel verboden. Dit betekende niet dat het niet gebeurde – in tegendeel. Zo schatte Motivaction in januari 2019, dat ruim 1,8 miljoen Nederlanders regelmatig online gokten. Dit was online gokken zonder enige bescherming van de Nederlandse overheid en zonder het strenge toezicht van de Kansspelautoriteit (KSA). Aan dat onbeschermde en onveilige gokken wilde de overheid – terecht – een einde maken. Consumenten moesten voortaan goed worden beschermd, gokverslaving tegengegaan en criminaliteit en fraude moest worden bestreden. Daarom is in oktober 2021 een open en streng vergunningsstelsel ingevoerd.
Sindsdien is er veel gebeurd. Nederlanders werden getrakteerd op een forse hoeveelheid reclame voor het online gokken. Die reclames kwamen bovenop de al bestaande reclame voor staats- en goededoelenloterijen, krasloten, lotto, TOTO en fysieke casino’s. Gokreclames leken welhaast onontkoombaar in alle media. De ergernis was groot en al in december 2021 – nog voordat mogelijke effecten van die reclame bekend waren – dwong de Tweede Kamer de minister eerst tot het instellen van een verbod op het gebruik van rolmodellen en uiteindelijk, tot het afkondigen van een verbod op ongerichte reclame voor online gokken. Dit verbod treedt per 1 juli aanstaande in werking.
Zowel de berichtgeving als de reacties vanuit de politiek en zorg waren veelal alarmistisch en onevenwichtig.
Peter-Paul de Goeij en Björn Fuchs
Eind april rapporteerde de KSA in haar vierde monitoringsrapportage, dat 762 duizend Nederlanders in 2022 tenminste éénmaal online gokten. Daarnaast schatte zij dat 92% van de Nederlandse online gokkers, alleen gokten bij in Nederland vergunde aanbieders. Dat percentage is reden tot optimisme, want de wettelijke minimumdoelstelling was 80% in oktober 2024. De belangrijkste overheidsdoelstelling, het beschermen van de consument, lijkt met dit percentage al in 2022 ruimschoots te worden gehaald. Dit gegeven is ten onrechte volkomen onderbelicht geraakt. Zowel de berichtgeving als de reacties vanuit de politiek en zorg waren veelal alarmistisch en onevenwichtig.
Zo werd uit het genoemde KSA rapport een klein onderdeel getild en uit zijn verband getrokken: meer dan 60% van de online gokkers zou zijn gaan gokken na de regulering. Dit is onjuist. Het geschatte aantal online gokkers van Motivaction uit 2019 staat immers in schril contrast met de door de KSA gerapporteerde 762 duizend in 2022. Daarnaast stelde diezelfde berichtgeving ook dat het aantal probleemgokkers en verslaafden sinds de marktopening zou stijgen. Volgens de in maart gepubliceerde tussenrapportage van LADIS is er in 2021 en 2022 echter een daling van 10% van het aantal gokkers dat zich bij zorginstellingen meldde voor een behandeling, een voortzetting van de dalende trend sinds 2019.
Het online gokdossier heeft vooral te leiden onder angst – en een groot gebrek aan betrouwbare en vergelijkbare data.
Deze voorbeelden geven goed weer waar het online gokdossier vooral onder te leiden heeft: angst – en een groot gebrek aan betrouwbare en vergelijkbare data. We komen immers uit een situatie waarin er vrijwel geen harde cijfers beschikbaar waren. Er werd noodgedwongen gewerkt met schattingen, steekproeven en extrapolaties over bijvoorbeeld de deelname aan online gokken of de hoeveelheid geld die omging in het online gokken. Deze schattingen bleken achteraf steeds te onnauwkeurig en een forse onderschatting.
Gaandeweg verandert het beeld gelukkig. Vergunde aanbieders moeten namelijk alle goktransacties vastleggen in een centrale databank bij de toezichthouder. De KSA krijgt zodoende steeds weer meer informatie beschikbaar en daardoor neemt het zicht op de legale sector toe. Volledig inzicht in de sector echter, krijgen we helaas nooit.
De talloze watervlugge illegale online aanbieders geven tenslotte hun geheimen niet prijs. Zeker is wel dat gokkers in de illegaliteit steeds weer worden blootgesteld aan grote risico’s en – zoals Follow The Money onlangs liet zien – zij daar vaak te maken krijgen met georganiseerde criminaliteit. Hoeveel gokkers deelnemen bij de illegaliteit en hoeveel ze er gokken kunnen we alleen benaderen door het regelmatig doen van consumentenonderzoek. Hiertoe is in 2021 de Online Kansspel Barometer gestart: een jaarlijks door IPSOS uitgevoerd consumentenonderzoek.
Uit de eerder deze week gepubliceerde Barometer 2023, komt naar voren dat de illegale markt inderdaad verder inboet ten gunste van de legale aanbieders. Nederlanders zagen bovendien minder gokreclames. Het totale aantal risicospelers is ook stabiel, hoewel onder jongvolwassenen een lichte stijging te zien is. Daarnaast vinden consumenten dat aanbieders een belangrijke rol hebben in het voorkomen van problemen.
De vergunde gokaanbieders nemen hun verantwoordelijkheid en geven graag verdere invulling aan hun zorgplicht.
Voor alle stakeholders liggen er heldere opdrachten om het vergunde aanbod nog veiliger te maken en online gokkers nog beter te beschermen tegen de gevaren. De vergunde gokaanbieders nemen hun verantwoordelijkheid en geven graag verdere invulling aan hun zorgplicht. Incidenten moeten zo veel mogelijk worden voorkomen.
Kortom, het bemoedigende nieuws is dus dat een groot deel van de consumenten vóór bescherming kiest, voor eerlijk spel en het liefst gokt daar waar preventie van verslaving goed geregeld is. Voor de wetgever een succes, voor de belastingbetaler een meevaller en voor de online gokker een geruststelling. Zo bezien is de gokwetgeving dus voorlopig geslaagd en niet ‘mislukt’, zoals een vertwijfeld Kamerlid onlangs uitriep. Wat dat betreft zouden feiten en cijfers wat luider, en de emoties of de onderbuik best wat minder vaak mogen spreken.
Dit is de eerste van een maandelijkse bijdrage van Peter-Paul de Goeij. De Goeij is directeur van branchevereniging NOGA en mede-naamgever van Feitmans & PeePee, een podcast die hij samen maakt met ervaringsdeskundige Feite Hofman, tevens een columnist voor CasinoNieuws.nl. Deze eerste bijdrage is geschreven door Peter-Paul de Goeij in samenwerking met Björn Fuchs. Fuchs is de Chief Digital Officer van FairPlay Casino en bestuurslid van branchevereniging VNLOK. CasinoNieuws.nl publiceert regelmatig bijdragen van Fuchs. Keuze pull-quotes door CasinoNieuws.nl.
