Interview: René Jansen over gokken, bitcoin, en vertrouwen

René Jansen is sinds 2018 de voorzitter van de Raad van Bestuur van de Kansspelautoriteit, de toezichthouder op het gebied van kansspelen in Nederland. In dit uitgebreide interview vertelt René Jansen over zijn eigen affiniteit met gokken, de strenge wetgeving in Nederland, de vertrouwensband met de (online) casino’s, en nog veel meer.

De Wet Kansspelen op afstand is al meer dan een decennium in ontwikkeling maar op 1 april is het dan zover: online gokken wordt in Nederland gelegaliseerd. Zes maanden later, op 1 oktober 2021, mogen de eerste online casino’s legaal hun deuren openen in Nederland.

De Kansspelautoriteit (Ksa) is belast met de zware taak om alle vergunningaanvragen te toetsen. Zij bepalen, aan de hand van de beleidsregels, of een online casino wel of wie niet een vergunning krijgt.

De Kansspelautoriteit is al jaren alle stellingen in gereedheid aan het brengen om klaar te zijn voor de drukke periode die gaat volgen. Maar ook nog voordat er een invoeringsdatum voor de nieuwe wetgeving bekend was, vervulde de Ksa een belangrijke rol als het ging om het kansspelbeleid in Nederland. Het trachtte de consument te beschermen door illegale aanbieders te beboeten en zag toe op de naleving van de wetgeving voor legale aanbieders zoals Holland Casino, de loterijen, en de speelautomatenhallen.

Wij spreken vandaag met voorzitter van de Raad van Bestuur van de Kansspelautoriteit René Jansen. We hebben het uiteraard over de nieuwe wetgeving, maar ook over zijn persoonlijke affiniteit met gokken, de vertrouwensband met partijen in de markt, en het arsenaal dat de toezichthouder van de regering in handen heeft gekregen om ook na regulering toe te zien op een goed functionerende markt.

De invoering van de Wet Kansspelen op afstand komt nu wel erg dichtbij, op 1 april is het al zover. Is de Kansspelautoriteit er klaar voor?

Ja dat klopt, het komt inderdaad heel dichtbij. We zijn de dagen aan het aftellen moet ik zeggen.

We zijn er bijna klaar voor, maar zitten natuurlijk wel nog vol in het proces van alle voorbereidingen die nodig zijn. Wij zetten daar grote stappen in; we hebben net ook weer op de website allerlei documenten ten behoeve van aanbieders gepubliceerd. Er zit een hele wereld achter om alles in gereedheid te brengen, ook aan de kant van de techniek natuurlijk. Cruks moet up and running zijn, de controledatabanken bij de aanbieders moeten in gereedheid komen, keuringsschema’s moeten getoetst worden, noem het allemaal maar op.

Het hele traject is er wel eentje van de lange adem geweest.

Ik geloof dat het wetsvoorstel in de Tweede Kamer is ingediend in juli 2014, dus we zijn nu bijna 7 jaar verder. Dat is een heel erg lange tijd. Maar gelukkig, en daar focus ik me op, staan we er nu gewoon goed voor, met positieve druk om alles gereed te hebben.

Ik denk dat we inderdaad terugkijken op een lang proces voor de Ksa. Zelf ben ik nu ruim twee jaar verbonden aan de Ksa, maar ik heb ook veel collega’s die al sinds 2012 met Koa bezig zijn. Ik denk dat we allemaal heel blij zijn dat we nu uiteindelijk deze stap kunnen gaan zetten.

Er komt nogal wat bij kijken. Niet alleen moet de Kansspelautoriteit zich bezighouden met de voorbereidingen en het verlenen van vergunningen, ook hebben jullie nog de taak van toezicht momenteel. Het is drukker dan ooit denk ik. Hebben jullie voldoende capaciteit op al die vlakken?

Ik weet niet of het drukker is dan ooit – dat kan ik niet zeggen want ik heb niet alle jaren van de Kansspelautoriteit meegemaakt – maar het is wel heel erg druk inderdaad. Maar we kunnen het aan. We hebben onze organisatie opgeschaald, we zijn gegroeid. Vorig jaar zijn er iets van twintig nieuwe medewerkers in dienst getreden. Er gaan natuurlijk ook wat mensen weg, maar we zijn zeker flink gegroeid. We hebben ook veel externe deskundigen ingehuurd, waaronder ook op het vlak van de informatietechnologie, waar ik net al op duidde.

En ja, we hebben het ook druk met de toets op illegaliteit. Wij monitoren ook het illegale aanbod, wij toetsen ook op de zogenaamde Postema-criteria. De resultaten van die periodieke monitoring worden ook expliciet meegenomen bij de beoordeling van vergunningaanvragen.

Tegelijkertijd zijn we ons natuurlijk ook aan het voorbereiden op het toezicht na marktopening op basis van de wet KOA vanaf 1 oktober.

En dan hebben we dit jaar ook nog een aantal Artikel-3-vergunningen ^{(niet incidentele Meerjarige loterijvergunningen, red.)} opnieuw te beoordelen, en we hebben binnenkort ook 300 exploitatievergunningen van speelautomaten die verlopen opnieuw te beoordelen.

Dus er is heel veel werk, maar we hebben er lol in en het gaat goed. Het is wel een extreem druk jaar voor de Kansspelautoriteit, maar wij schalen op, op een goede manier, en daardoor hebben we het volgens mij ook op dit moment allemaal goed onder controle.

Hoeveel vergunningen schat u te verlenen? Eerst werd er gesproken over 90 vergunningen, maar in een interview met het Financieel Dagblad stelde u dat bij naar 40.

“Er is heel veel werk, maar we hebben er lol in en het gaat goed.”

René Jansen

Hoe dichter we bij het moment van inwerkingtreding komen, hoe scherper het beeld wordt door contacten met de markt en contacten met consultants. Als ik een laatste inschatting moet geven, dan gaan we uit van ongeveer 40 vergunningaanvragen. Hoeveel daarvan verleend gaan worden, dat is natuurlijk nog de vraag. Er gaat een heel zwaar beoordelingsproces aan het verlenen vooraf.

We beginnen dus denk ik met iets van 40 vergunningaanvragen begin april. Door de werking van de motie Postema die vertaald is naar onze beleidsregels – de cooling down situatie voor een aantal aanbieders die in het verleden specifiek op Nederland gericht aanbod hebben gehad – zullen sommige partijen later dit jaar nog hun vergunningaanvraag indienen. Die moeten even wachten, afhankelijk van wanneer ze gestopt zijn met een aantal handelingen en gedragingen. Dus het ijlt ook nog wat na.

Dus als u zegt 40, dan bedoelt u meer 40 op 1 april. En dan komen er in de maanden daarna nog bij.

Dat is inderdaad het beeld.

En als we vijf jaar verder zijn, hoeveel zijn er daar nog van over denkt u? In omringende landen hebben we gezien dat de belastingdruk en regeldruk er in sommige gevallen voor zorgt dat partijen na een paar jaar opgeven.

Dat vind ik een moeilijke vraag. Ik kan alleen maar in algemene zin zeggen dat we te maken hebben met een nieuwe markt waar veel nieuwe partijen actief willen worden.

“We zijn niet een goedkoop land om te kunnen ondernemen met de eisen die gesteld worden. Er zullen partijen zijn die zeggen “dit is voor ons niet aantrekkelijk genoeg.”

René Jansen

We zien vaak bij nieuwe markten dat er op een gegeven moment een soort kleine shake out plaatsvindt. We zijn niet een goedkoop land om te kunnen ondernemen met de eisen die gesteld worden. Er zullen partijen zijn die zeggen “dit is voor ons niet aantrekkelijk genoeg.”

Hoeveel er na vijf jaar nog over zijn, vind ik een minder interessante vraag dan de vraag waar de spelers hun spelbehoefte gaan halen.

Je kan ook met twintig aanbieders een hele hoge kanalisatiegraad bewerkstelligen. Als die twintig samen een aantrekkelijke en veilige spelomgeving bieden, dan zijn wij daar heel blij mee. Of dat aantal nou twintig is, of blijft op zeg vijftig tot zestig, dat maakt dan niet uit, kanalisatie is wat telt.

Aan de ene kant moeten online aanbieders bestraft worden omdat ze jarenlang illegaal hebben geopereerd in Nederland. Aan de andere kant moet er gestreefd worden naar een zo’n aantrekkelijk mogelijk aanbod om die kanalisatie van 80% te kunnen halen die het kabinet zichzelf ten doel heeft gesteld. Dat lijkt me een lastige balans om te vinden.

In abstracte zin is het inderdaad een fragiele balans tussen enerzijds te laks worden om maar zoveel mogelijk legale aanbieders te hebben, en anderzijds stevig waken en de criteria hanteren waaraan ze allemaal moeten voldoen. Want we willen wel – en dat staat voorop – een veilige speelomgeving. Dat is waar we het voor doen. Dat is ook de achterliggende gedachte achter kanalisatie.

We moeten zien of het echt zo lastig zal blijken te zijn. Wij streven inderdaad naar die 80%. Maar onze ambitie ligt hoger. Onze ambitie, dan heb je het over misschien een jaar of vijf of zes, is dat we op een kanalisatiegraad van 90 tot 95% zitten; negen op de tien spelers moet dan in een gelegaliseerde en veilige speelomgeving hun spel zoeken.

“De wetgeving is streng. Dat is ook uitdrukkelijk een keuze, dat is niet zomaar iets dat er tussendoor geglipt is. Er is heel veel over gediscussieerd.”

René Jansen

De wetgeving is streng. Dat is ook uitdrukkelijk een keuze, dat is niet zomaar iets dat er tussendoor geglipt is. Er is heel veel over gediscussieerd.

Iedere partij die in Nederland een legaal aanbod wil hebben en aanbieden, die zullen wij streng aan de criteria houden. Want uiteindelijk is dat toch waar het om gaat; dat we de risico’s van kansspelen goed afdekken. Dan hebben we het niet alleen over de risico’s van kansspelverslaving, maar ook over tegengaan van illegaliteit en het bieden van consumentenbescherming. Daar doen we het voor.

Wat helpt is dat uit onderzoek blijkt dat verreweg de meeste Nederlanders in een gelegaliseerde omgeving willen spelen. Die consumentenbehoefte zal erg sturend zijn voor die kanalisatie.

In Zweden hield de toezichthouder zich aanvankelijk vooral bezig met het toezien op de gereguleerde partijen, en werd er niets gedaan tegen illegaal aanbod, zo claimde de brancheorganisatie. Heeft de Kansspelautoriteit voldoende instrumenten om op dat vlak van de regulering wel een vuist te kunnen maken tegen partijen die geen vergunning aan gaan vragen maar wel Nederlanders blijven accepteren?

“Wij maken er absoluut een speerpunt van om de resterende illegaliteit aan te pakken na marktopening.”

René Jansen

Ik ken Zweedse situatie wel een beetje natuurlijk, we hebben dat ook gevolgd en we hebben veel contact met de Zweedse collega’s. Ik denk dat het belangrijk is om te markeren dat de hele voorbereiding en de start van de marktopening in Zweden echt heel anders is geweest dan wat wij hier nu in Nederland hebben gedaan. Zij hebben onder ernstige tijdsdruk de markt geopend. Daar is veel meer geïmproviseerd tot op het laatste moment. Wij maken er absoluut een speerpunt van om de resterende illegaliteit aan te pakken na marktopening.

En wat voor instrumenten heeft u daarvoor in uw arsenaal? Gaat u zich daarbij concentreren op de tussenpartijen die de betalingen verzorgen?

Wij staan aan de vooravond om hierover nieuwe afspraken te maken met betaaldienstverleners. Ik denk dat die betaaldienstverleners voor ons belangrijk zijn en de wet geeft ons voldoende mogelijkheden om ze aan te kunnen spreken en op te treden als zij diensten blijven verlenen aan illegale aanbieders.

Daarnaast is er ook de reclame- en marketingkant. Daar heeft de wet ons nu ook veel betere instrumenten voor gegeven om tot afspraken te komen.

Het zal het illegale aanbod bijzonder veel meer moeite kosten om met reguliere betaaldienstverleners samen te werken. Dan heb ik het vooral over de in Nederland erkende en vergunde betaaldienstverleners.

Voor ons is het van belang dat wij de instrumenten gaan gebruiken die we zelf rechtstreeks hebben. Dat we dus samenwerking gaan zoeken met diegenen die ook belangrijke rollen kunnen spelen, zoals inderdaad die betaaldienstverleners. Maar we zijn ook bezig om onze internationale samenwerking op te schalen; samenwerkingsafspraken om informatie uit te kunnen wisselen in individuele zaken met collega-toezichthouders in Europa. Op die manier maak je toch een soort internationaal samenwerkingsnetwerk van toezichthouders zodat je ook internationaal opererende aanbieders op die manier met internationaal toezicht kunt aanpakken.

“Daarnaast zit er in Cruks geen export functie. Het is dus niet mogelijk om in één keer grote hoeveelheden gegevens uit Cruks te halen.”

Met de affaire rondom het datalek bij de GGD in het achterhoofd, hoe stelt de Ksa zeker dat de gevoelige data in Cruks niet openbaar wordt? Is er toezicht op wie allemaal welke gegevens opvraagt, zowel bij de Ksa als bij de aanbieders?

Voor kansspelaanbieders is de toegang tot gegevens in Cruks zeer beperkt. De enige informatie die Cruks levert aan een kansspelaanbieder is de Cruks-code, een unieke code waarmee een persoon in Cruks geïdentificeerd wordt, en of deze persoon mag spelen of niet. En dit alleen maar als de kansspelaanbieder zelf in het bezit is van de persoonsgegevens van de persoon die gecontroleerd wordt. Alle andere persoonsgegevens zijn niet toegankelijk voor de kansspelaanbieder en zijn fysiek gescheiden van deze informatie waardoor de kansspelaanbieder ook nooit per ongeluk toegang kan krijgen tot deze gegevens.

Hoe de kansspelaanbieder omgaat met gegevens uit Cruks is in de eerste plaats aan de aanbieder zelf. De aanbieder mag alleen de Cruks-code opslaan. De aanbieder dient zorgvuldig met deze gegevens om te gaan en het aantal mensen dat toegang heeft tot deze gegevens te beperken, zoals gesteld in Artikel 22 van het Besluit kansspelen op afstand. Hierop wordt ook toegezien door de kansspelautoriteit, zowel tijdens de vergunningverlening als daarna. Zie keuringsschema nr 22. 

Binnen de Kansspelautoriteit heeft slechts een beperkt aantal medewerkers die expliciet geautoriseerd zijn toegang tot de gegevens in Cruks. Ook wordt er gelogd wat deze personen doen in Cruks. Daarnaast zit er in Cruks geen export functie. Het is dus niet mogelijk om in één keer grote hoeveelheden gegevens uit Cruks te halen.

Om er zeker van te zijn dat alle maatregelen werken worden regelmatig security en penetratie testen uitgevoerd op Cruks, zowel intern als door onafhankelijke externe partijen.

CasinoNieuws berichtte al dat de Ksa een samenwerking was aangegaan met de MGA uit Malta, Spelinspektionen uit Zweden, en het Franse ANJ. Ik verbaasde mij een beetje dat dat elke keer weer tussen twee landen moest gaan, en dat daar niet een rol was weggelegd voor Gaming Regulators European Forum ^(GREF), de organisatie waar u vicevoorzitter van bent.

“Wetgeving is in Europa op het gebied van kansspelen echt een bonte lappendeken. Je kunt niet zomaar vrijelijk alle informatie uitwisselen.”

René Jansen

GREF is een samenwerkingsverband waar we niet praten over individuele gevallen. Daar is geen rechtsbasis voor. GREF is echt een samenwerkingsverband om informatie op een hoger abstractieniveau uit te wisselen. We bespreken best practices en leren van elkaar. Dat platform is er niet om elkaar te helpen specifieke aanbieders aan te pakken.

Je moet je realiseren, wetgeving is in Europa op het gebied van kansspelen echt een bonte lappendeken. Je kunt niet zomaar vrijelijk alle informatie uitwisselen. Iedere organisatie heeft zijn eigen bevoegdheden, maar ook eigen beperkingen. De stelsels wisselen heel erg; van een monopoliestelsel in Noorwegen, tot veel liberalere stelsels elders.

We missen in zekere zin het platform dat de Europese Commissie op allerlei gebieden biedt. Denk bijvoorbeeld aan de algemene verordening gegevensbescherming; dat is echt Pan-Europees. Dat hebben we allemaal niet op het gebied van kansspelen. Het EU-verdrag biedt de Commissie geen bevoegdheden op dat vlak. Dat heeft alles te maken met de verschillende culturen en gedachten, beelden, en gebruiken op het gebied van kansspelen.

Bent u nog bezig met meer samenwerkingen met toezichthouders in Europa?

We zijn bezig met de voorbereiding daarvan met de Britse collega’s. Maar daar hebben we natuurlijk een Brexit met consequenties op het punt van privacy en andere afspraken. Dus daar zitten we nog in de fine-tuning in juridische zin. Daarnaast zijn de afspraken met de Belgische Kansspelcommissie vergevorderd.

“De wetgeving en het toezicht op met name online casino’s zal [in Curaçao] hervormd moeten worden.”

René Jansen

En buiten Europa? Om specifiek te zijn; is er contact met Curaçao hierover? Want veel van de partijen die de regels aan hun laars lappen, die hebben een licentie op dat eiland.

Wij hebben zelf geen enkele bevoegdheid in andere delen van het Koninkrijk; wij zijn echt voor Nederland en niet voor het Koninkrijk. We hebben wel contact, maar die zijn niet intensief met Curaçao zelf. We hebben de collega’s wel eens op bezoek gehad, maar het blijft nog beperkt.

Er worden nu ook afspraken gemaakt over de voorwaarden van de COVID-19-steunverlening door staatssecretaris Knops van Koninkrijksrelaties. Daardoor wordt er nu ook in Den Haag meegekeken met de regering van Curaçao zelf als het de aanscherping op het gebied van regulering betreft. De wetgeving en het toezicht op met name online casino’s zal daar hervormd moeten worden.

Uit de reactie van de minister op het advies van de Raad van State blijkt dat white-labeling straks is toegestaan. Hoe beschouwt de Kansspelautoriteit straks alle betrokken partijen bij zo’n overeenkomst?

De moederorganisatie is voor ons echt de relevante entiteit. Dat is de vergunningaanvrager en daarna vergunninghouder. Die zal zaken kunnen uitbesteden.

Het is belangrijk dat uiteindelijk de vergunninghouder bij zijn uitbestedingsbeleid echt kan verzekeren dat ook de partijen die ingezet worden, gecontroleerd kunnen worden door de Ksa. De vergunninghouder blijft natuurlijk altijd de eindverantwoordelijke; die moet in charge zijn.

“Als je dus een bedrijf overneemt, dan neem je ook het verleden van het bedrijf over.”

René Jansen

We hebben geen specifieke regelgeving op het gebied van business-to-business, uiteindelijk gaat het alleen maar om business-to-consumer. Dus de vergunninghouder, de vergunningaanvrager, die is verantwoordelijk.

Er zitten ook grenzen aan wat je kan uitbesteden. Bestuursfuncties kunnen niet worden uitbesteed bijvoorbeeld. Interne audits functies kunnen niet worden uitbesteed. Zo is er een hele set aan regels over uitbesteden.

Hoe gaat de Kansspelautoriteit in de betrouwbaarheidstoets om met overtredingen die zijn begaan door bedrijven die inmiddels zijn overgenomen. Komt een groter concern in de moeilijkheden als het een klein online casino heeft overgenomen die in het verleden beboet is bijvoorbeeld?

Kijk, de vergunningaanvrager is integraal verantwoordelijk voor de antecedenten van alle rechtspersonen die daaraan gelieerd zijn. Als we kijken naar de integriteitstoets, dan kijken we naar de vergunningaanvrager. Dat is een bepaalde rechtspersoon over het algemeen. Maar we kijken dan ook naar links en naar rechts, naar zustervennootschappen, we kijken naar boven, naar uiteindelijk belanghebbenden, en we kijken naar beneden wat er allemaal voor rechtspersonen onder hangen. We kijken altijd integraal naar het hele concern. Als je dus een bedrijf overneemt, dan neem je ook het verleden van het bedrijf over. Dus inclusief het verleden op het gebied van kansspelen, maar ook het verleden op het gebied van belastingen of strafrechtelijke vergrijpen.

Affiliates zijn altijd integraal onderdeel geweest van de wereld van online casino’s. Ze staan niet op de loonlijst van online casino’s, maar het is ze er wel alles aan gelegen om bepaalde online casino’s te promoten. Hoe kijkt de Ksa aan tegen het fenomeen affiliates?

Ook hiervoor geldt toch dat wij niet bezig zijn met de business-to-business, en affiliates is toch echt business-to-business. Dat is voor ons uiteindelijk toch minder interessant.

“Wij beoordelen vergunningaanvragers en vergunninghouders op hun gedragingen, en hoe ze zich manifesteren in de markt. Of ze het nou zelf doen, of dat ze een affiliate ervoor inhuren.”

René Jansen

Waar het echt om gaat is de uitingen die namens een aanbieder worden gedaan. Een affiliate die wordt daarvoor ingehuurd en die haalt daar zijn verdiensten uit.

Wij beoordelen vergunningaanvragers en vergunninghouders op hun gedragingen, en hoe ze zich manifesteren in de markt. Of ze het nou zelf doen, of dat ze een affiliate ervoor inhuren. Of welke andere oplossing ze daar ook voor bedenken. Dat is eigenlijk voor ons minder interessant.

Neem bijvoorbeeld reclame. Als er sprake is van onmatige reclame of van misleidende reclame, dan kan een vergunninghouder zich niet beroepen op de gedragingen van een affiliate. Want die heeft zij aan te sturen. Dus de vergunninghouder wordt verantwoordelijk gehouden voor het gedrag van alle partijen die namens hun uitingen doen.

Sommige affiliates gaan heel ver. Om een specifiek voorbeeld erbij te pakken; ik kan Facebook of Instagram niet meer openen zonder te struikelen over reclames voor malafide partijen. Toch weer terug naar die instrumenten die de Ksa heeft; kan het ook op dit vlak wel uit de voeten?

Wij zijn veelvuldig in contact met Facebook om zo snel mogelijk dit soort pagina’s te laten verwijderen en te blokkeren. Dat ijlt natuurlijk altijd een beetje na, en ik weet ook niet of we altijd alles zien, maar wij zijn wel heel actief op dit vlak.

Heeft u ook contact op dat vlak met de App Stores van Apple en Google? Want die bieden een platform aan apps die toch echt wel de regels overtreden.

Daar geldt hetzelfde voor als voor Facebook. Dat is voor ons ook inderdaad een manier om partijen aan te pakken.

“onze middelen zijn natuurlijk ook beperkt; we kunnen niet alles in de gaten houden.”

René Jansen

Er glippen dingen doorheen, dat is gewoon zo. Maar ik lees jullie nieuwsberichten ook en dan zien we er op toe dat we dat dan ook zo snel mogelijk beëindigd zien. Het is bijzonder waardevol om daar signalen en tips over te krijgen, dan kunnen we daarop handelen. Want onze middelen zijn natuurlijk ook beperkt; we kunnen niet alles in de gaten houden. Het doet mij altijd plezier als ik dit soort berichten bij jullie op de site zie. Dan weet ik dat we er iets aan kunnen doen.

We zitten zo dicht tegen regulering aan, en toch tarten sommige partijen dan nog de regels. De VriendenLoterij heeft een reclame met coronaproof daarin, ZEbet brak de prioriteringscriteria, en plots waren er apps voor Betway en 1xBet in de app store. Verbaast u dat?

Ik ga niet praten over individuele gevallen, dat vind ik ten principale niet correct. Behalve als we er over gepubliceerd hebben, komen individuele situaties niet in de openbaarheid. Wat wij achter de schermen doen en jegens wie, dat moet gewoon even voor ons blijven. Dat is een deel van het spel.

Ik wil er wel even bij zeggen dat je net wat voorbeelden noemde die toch wel van verschillende aard zijn.

In algemene zin geldt dat wij, zoals ik al zei, erg blij zijn met signalen, want dan kunnen we er iets aan doen waar nodig is. Wij monitoren ook zelf, we houden het webverkeer in de gaten.

Iedereen die de regels overtreedt, die komt waarschijnlijk zichzelf tegen op het moment dat er een vergunningsaanvraag bij ons ligt. Want dan betrekken we natuurlijk ook de informatie die we zelf in de dossiers hebben over die specifieke aanbieders.

“Iedereen die de regels overtreedt, die komt waarschijnlijk zichzelf tegen op het moment dat er een vergunningsaanvraag bij ons ligt.”

René Jansen

Als er op een bepaald punt geen actie ondernomen is door de Ksa, kan dat dus alsnog in het dossier terechtkomen en meespelen bij de betrouwbaarheidstoets?

Dat klopt. Wij doen veel meer dan wat dat betreft zichtbaar is voor de buitenwereld. We kunnen niet overal meteen een boeterapport voor opmaken of een last onder dwangsom opleggen. Dan zouden we onze eigen organisatie totaal lamleggen.

Even een zijsprong. Mogen online casino’s straks bitcoin of andere cryptovaluta gaan accepteren?

Nee, er mag niet met bitcoins worden gegokt.

Helder.

Er is veel gezegd en geschreven over de vloedgolf aan reclame die Nederland zou kunnen overspoelen na het opengaan van de markt. Wat zijn uw gedachten daarbij?

Ik denk dat we hoe dan ook zullen zien dat er meer reclame voor kansspelen zal zijn. De minister heeft dat ook al een aantal keren gezegd in gesprek met de Tweede Kamer. Je moet immers als consument wel weten welke aanbieder legaal is. Als wij die kanalisatie op gang willen brengen, dan moeten partijen met een vergunning zich kunnen manifesteren jegens consumenten.

Er zal een stijging zijn, absoluut. Ik lees natuurlijk ook over contracten met voetbalclubs, sponsoring van de Eredivisie, en meer, dus er zal ongetwijfeld een stijging zijn. Zal dat een tsunami worden? Wij doen er van onze kant alles aan om dat te voorkomen. Ik vraag permanent in speeches en andere uitingen aandacht daarvoor want dat mag vooral niet gebeuren.

Mijn beeld is – maar dat is nog wat impressionistisch – dat veel toekomstig legale aanbieders zich ervan bewust zijn dat ze hun eigen markt en hun eigen draagvlak echt de vernieling in helpen als ze helemaal los gaan zonder gevoel voor wat maatschappelijk acceptabel is.

“Mijn beeld is – maar dat is nog wat impressionistisch – dat veel toekomstig legale aanbieders zich ervan bewust zijn dat ze hun eigen markt en hun eigen draagvlak echt de vernieling in helpen als ze helemaal los gaan zonder gevoel voor wat maatschappelijk acceptabel is.”

René Jansen

Een overkill moet echt voorkomen worden. Reclames gericht op minderjarigen, misleidende reclames; dat kan absoluut niet. Daar zullen we ook echt – en dat hebben we al een aantal keren uitgestraald en gezegd – op toezien. Naast illegaliteit bestrijden is dat ook een speerpunt van ons toezicht na marktopening. Ik vind het een potentiële open zenuw als wij totaal overspoeld worden als samenleving door dat soort uitingen.

Maar nogmaals, ik verwacht het eerlijk gezegd niet. Want ik denk dat er een besef is dat je daarmee je eigen ruiten ingooit.

“Vanuit een ivoren toren in Den Haag af en toe eens wat pijlen naar buiten schieten, dat werkt niet, denk ik.”

René Jansen

U verschijnt bij Gaming in Holland, u geeft interviews. U staat wel dicht op de markt in die zin. Ziet u de Ksa ook op die manier zo benaderbaar na invoering van de wet?

Ik ben echt iemand die in gesprek wil blijven met de markt. Vanuit een ivoren toren in Den Haag af en toe eens wat pijlen naar buiten schieten, dat werkt niet, denk ik. Weten wat er speelt in de markt is gewoon een belangrijk element van je rol als toezichthouder. Je moet de markt wel kennen in de volle breedte.

Door goed contact beïnvloed je ook de markt. Dat doe je naar mijn idee niet alleen maar met formele instrumenten maar ook door in gesprek met elkaar te blijven. In dat soort gesprekken kan je ook boodschappen mee geven. Op die manier kunnen we al vroeg – zonder formele waarschuwing – aangeven als we ons ergens zorgen over maken.

Eén ding zeg ik er ook bij: wij zullen altijd rolvast zijn. Wij voeren gesprekken als toezichthouder en niet als goede vriend ofals belangenbehartiger. Dus er kan ook een moment komen dat we zeggen “Praatjes vullen geen gaatjes.” Dan pakken we ook door; dan volgt er een soort escalatie in ons handelen. Dat kan ertoe leiden dat we zeggen dat we klaar zijn met praten. Als we een waarschuwing hebben afgegeven maar dat wordt niet opgepakt, dan zal je het als partij ook voelen.

U bent twee jaar betrokken bij de branche nu en heeft veelvuldig gesproken met partijen in de markt. Is er een vertrouwensband? Is vertrouwen überhaupt de juiste typering in een verstandhouding als deze?

“Vertrouwen moet je verdienen. We beginnen de online markt vanaf scratch, dus er zal een vertrouwensopbouw nodig zijn van twee kanten.”

René Jansen

We staan aan de vooravond van een marktopening. We hebben te maken met partijen die we al lang kennen zoals NLO ^{(Nederlandse Loterij, red.)}, Holland Casino, en de speelautomatenaanbieders. Maar we hebben ook te maken met partijen die voor het eerst een vergunning zullen gaan krijgen. Die zullen we eerst moeten leren kennen. Natuurlijk hebben we al contacten, maar we gaan pas na invoering van de wet voor het eerst meemaken hoe ze zich gaan gedragen als vergunninghouders. We gaan vooral kijken hoe ze het dan doen.

Vertrouwen moet je verdienen. We beginnen de online markt vanaf scratch, dus er zal een vertrouwensopbouw nodig zijn van twee kanten. Enerzijds moet de markt erop kunnen vertrouwen dat wij een strenge maar rechtvaardige toezichthouder zijn die redelijk is en die proportioneel optreedt. Van onze kant zullen wij moeten zien dat de vergunninghouders openstaan voor onze signalen en niet permanent de randen van de wet of de vergunningvoorschriften verkennen. Dat heeft een paar jaar nodig, denk ik.

U heeft een lange staat van dienst als het gaat om toezicht. Maar heeft u ook affiniteit met de branche zelf, met gokken? Met wedden op sport?

Mijn eerste kennismaking met zoiets als kansspelen begon in mijn kindertijd. We hadden thuis zo’n speelgoed roulettetafel. Ik zag trouwens laatst dat die dingen nog steeds bestaan. En ik heb ook weleens een kaartje gelegd natuurlijk; ik heb wel eens met vrienden gepokerd als tiener.

“Mijn eerste kennismaking met zoiets als kansspelen begon in mijn kindertijd. We hadden thuis zo’n speelgoed roulettetafel.”

René Jansen

Maar mijn passie ging toch veel meer naar sport en niet naar sportweddenschappen. Ik heb altijd gevoetbald en ik was meer van de flipperkast en het tafelvoetbal dan van bijvoorbeeld speelautomaten. Die waren trouwens nog illegaal in die tijd. De legalisering van speelautomaten is in iets van 1986 geweest en ik ben van 1957.

Ik ben door mijn werk gefascineerd geraakt door het goede ondernemerschap in markten, en de gedrevenheid van ondernemers. Door mijn langjarige ervaring op markttoezicht heb ik dat altijd van dichtbij meegemaakt.

In al mijn werkzaamheden ben ik echter vooral bezig geweest om er voor te zorgen dat de consument terecht komt in een veilige en eerlijke omgeving. Dat is waar ik professioneel door gedreven ben.

Dus als de markt straks opengaat, zal u geen acte de présence geven bij een pokertoernooi, of eens online uw geluk gaan beproeven?

Nee, daar blijf ik verre van. Wij hebben integriteitsregels als toezichthouder. Je moet altijd oppassen voor vervlechting.

Ik wil even verwijzen naar bijvoorbeeld de grote ophef over het bedrijf Wirecard en de rol van de Duitse financiële toezichthouder BaFin daarbij. Daar gingen echt integriteitsissues spelen omdat ze te veel verweven waren geraakt met degene die onder toezicht staat. Daar zag je dat medewerkers van de toezichthouder zelfs handelden in aandelen Wirecard. Dat kan absoluut niet.

Wij hebben de regel – en die gaan we nog op tijd formaliseren – dat onze mensen niet handelen in aandelen in ondernemingen die onder ons toezicht staan. Als je je integriteit wilt behouden, kan dat gewoon niet.

U refereerde net aan het roulettewiel als speelgoed in uw tijd, en hoe die nog steeds bestaan. Maar er is nog een fenomeen wat jongeren helemaal op jonge leeftijd bekendmaakt met kansspelen: de lootboxen.

Ook voor mijn komst heeft de Ksa altijd al haar zorgen geuit over lootboxes. Eigenlijk nog breder: alle gokelementen in games. Dat is voor ons echt een bron van zorg. En niet alleen van ons, dat is wereldwijd een pijnpunt. Zeker ook met de wetenschap van wat het kan doen met kinderen om al in die fase te veel in aanraking te komen met gokken. Dus we blijven daar aandacht aan besteden.

“We kunnen straks verschillende aanvliegroutes gebruiken als het gaat om het voorkomen van kansspelverslaving.”

René Jansen

Verslavingspreventie is een kernpunt in de wet Koa. Ik begreep dat Verslavingskunde Nederland haar leden adviseert om geen samenwerking aan te gaan met online partijen terwijl er wel hele strenge eisen worden gesteld aan aanbieders op dat vlak. Staat dit op de radar bij de Ksa?

Ik denk dat één ding helder is: verslavingspreventie is één van de centrale publieke doelen van de Ksa. Naast illegaliteit bestrijden en zorgen voor een bredere consumentenbescherming, is dat waar we voor staan.

Dat doen we op twee manieren.

Ten eerste door toe te zien op de zorgplicht van aanbieders. Het zijn de aanbieders die die veilige omgeving moeten bieden. Daar heeft de wet Koa ook allerlei extra nieuwe eisen aan gesteld, voor zowel landgebonden partijen als online aanbieders. Daarin gaat het ook over verplichte samenwerking met ervaringsdeskundigen, doorgeleiden naar verslavingszorg, en het monitoren van spelgedrag om te kunnen interveniëren. De wetgever is streng op dat vlak en dus zullen wij dat ook zijn. 

Ten tweede hebben wij ook een coördinerende rol op het gebied van verslavingspreventie, dus wij brengen ook vaak partijen bij elkaar. We zorgen voor samenwerkingsrelaties en we hebben goede contacten met zowel zorgaanbieders als met ervaringsdeskundigen.

We krijgen natuurlijk een instrument als Cruks in handen, en de informatie uit de CDB’s valt onder ons toezicht. Dus we kunnen straks verschillende aanvliegroutes gebruiken als het gaat om het voorkomen van kansspelverslaving.

“We zijn niet de consumentenautoriteit op het gebied van kansspelen. Dus met klachten over de service moet je echt bij de aanbieder zijn.”

René Jansen

Als je naar de homepage van de Kansspelautoriteit gaat, staat er dat de Ksa niets voor je kan betekenen als je een probleem hebt met een online casino. Dat gaat veranderen na invoering van de Wet Koa neem ik aan. Wat kan de consument van de Ksa verwachten op dat moment?

Er is een aantal zaken die zeker gaan veranderen. Maar we zijn niet de consumentenautoriteit op het gebied van kansspelen. Dus met klachten over de service moet je echt bij de aanbieder zijn. Wij zijn er wel voor consumenten om signalen en klachten in ontvangst te nemen over naleving van de regels. Daar zullen we ook voor open blijven staan.

We hebben afgelopen jaar onze strategie vernieuwd. Daarin hebben we gezegd dat we aan het spreekwoordelijke ‘einde van de dag’ er zijn voor de spelers, voor de consument. ‘Veilig spelen’ is de kern van ons handelen geworden. Wat dat gaat betekenen voor onze website, daar denken we nu over na. We willen aanspreekbaar en bereikbaar zijn voor consumenten. Dat streven zal ongetwijfeld nog veel consequenties hebben. Daar gaat een meerjarig programma achter schuil om die positionering van de Ksa op consumentenvlak sterker neer te zetten.