In een kritisch artikel kijkt het NRC terug op de invoering van de Wet Kansspelen op afstand en het onlangs geïntroduceerde verbod op ongerichte reclame. De krant concludeert dat het overheidsbeleid tekort schoot en dat de staatsdeelnemingen grenzen over gingen. Zowel de Kansspelautoriteit als het ministerie van Financiën bleken eerder al te hebben gewaarschuwd voor de grote hoeveelheid reclame die zou volgen.
Het kritische artikel in het NRC beschrijft de lange geschiedenis van de Wet Kansspelen op afstand, wat er gebeurde tijdens de invoering, en de periode (kort) na de introductie van legale online casino’s in Nederland. De krant besteedt veel aandacht aan de rol van de Nederlandse staatsdeelnemingen en de hoeveelheid reclame in de eerste maanden na opening van de markt.
Ontbreken van een reclamecode
De kritiek in het artikel richt zich op de wijze waarop het Wet Kansspelen op afstand (Koa) is ingevoerd. Journalist Camil Driessen van het NRC wijst in het artikel op de waarschuwingen van de Kansspelautoriteit (Ksa) voor de invoering van de wet. De Ksa wees toenmalig minister voor Rechtsbescherming Sander Dekker op het ontbreken van kaders omtrent de reclames voor online kansspelen.
Als de reclames niet zouden worden beteugeld, dan zou dit zorgen voor een ‘groei van de markt’. Iets dat niet paste bij de doelstellingen van het kansspelbeleid. De legalisering van online gokken zou spelers van het illegale aanbod moeten loodsen naar het legale veilige aanbod: kanalisatie. Toch kiest minister Dekker ervoor om geen verdere maatregelen te nemen en op 1 oktober, als de wet Koa wordt ingevoerd, is er nog geen reclamecode voor de gokbedrijven.
De hoeveelheid reclame en de groei van de markt zou, zo stelde de Ksa in 2019, een groot risico kunnen vormen voor kwetsbare groepen zoals jongvolwassenen. Een waarschuwing die René Jansen enkele maanden voor de invoering van Koa herhaalde in een blog.
Het zorgt al snel voor een vloedgolf aan reclames voor online gokken, zo beschrijft het NRC. Van de tien aanbieders die een vergunning kregen op 1 oktober 2021 waren het voornamelijk Holland Casino en TOTO die te zien waren met hun gokreclames op TV. Al waren zij niet de enige, want ook nieuwkomer BetCity was met Andy van der Meijde volop te zien. De situatie was precies zoals deze geschetst werd door medewerkers van het ministerie van Financiën enkele dagen voor de legalisering.
De gokreclames van met name TOTO leidden tot verontwaardigde reacties in onder andere de politiek. Politici richtten zich veelal op de staatsdeelnemingen, omdat de staat een voorbeeldrol zou hebben. In plaats daarvan bleken TOTO en Holland Casino het meeste geld uit te geven aan reclame van alle legale aanbieders. Het zorgde er bij TOTO al snel voor dat de Kansspelautoriteit ‘ingreep’. In een brief aan de Nederlandse Loterij uitte de toezichthouder zijn bedenkingen over de hoeveelheid reclame voor TOTO, zo schrijft NRC.
De Kansspelautoriteit trok aan de bel bij TOTO’s moederbedrijf Nederlandse Loterij, zo schrijft het NRC. Maar dat veranderde niets. En dus besloot de toezichthouder het aandeelhouder Ministerie van Financiën aan te spreken. Toenmalig staatssecretaris Vijlbrief schreef de staatsdeelneming voor dat het ‘gezien haar voorbeeldrol verder van de rand moet bewegen’.
Dit bleek ook aan dovemansoren gericht, zo bleek uit interne communicatie van het ministerie van Financiën die het NRC aanhaalt in het artikel:
“Er wordt gevraagd de lat hoog te leggen, een voorbeeld te zijn in de markt als staatsdeelneming, maar de afgelopen periode hebben diverse incidenten eerder het tegendeel laten zien. Het gevoel bekruipt ons dat [de Nederlandse Loterij het] niet serieus genoeg neemt.”
Interne communicatie Ministerie van Financiën, citaat overgenomen uit NRC artikel
Het verbod op reclame
Na het ‘reclamebombardement’ wordt een motie van Michiel van Nispen voor een verbod op ongerichte reclame aangenomen. De online kansspelmarkt is op dat moment iets meer dan twee maanden geopend. Enkele dagen voor de aangenomen motie was de Reclamecode Online Kansspelen dan toch ingevoerd: maximaal drie gokreclames per reclameblok en maximaal dertig seconden per reclame.
Tot een direct verbod op gokreclames kwam het niet na de aangenomen motie, ondanks verslavingsinstellingen die aan de bel trokken bij de Kansspelautoriteit. Minister Dekker beloofde de goksector dat hij de effecten van het eventueel uitvoeren van de motie ging verkennen, zo weet het NRC. Het Kamerlid achter de motie zag dit echter niet zitten en vroeg een interpellatiedebat aan om de minister ter verantwoording te roepen.
In januari 2022 werd minister Sander Dekker vervangen door Franc Weerwind, die anders in die wedstrijd stond. Weerwind beloofde al snel dat hij het reclameverbod zou doorvoeren. Een verbod dat, zo voorspelde de minister al, meer dan een jaar op zich liet wachten.
‘450.000 nieuwe gokkers’
In de anderhalf jaar tussen de aangenomen motie en de invoering van het reclameverbod groeide de Nederlandse kansspelmarkt tot een markt ter waarde van € 1 miljard. Uit een monitoringsrapportage van de Kansspelautoriteit bleek dat er 762.000 Nederlanders gokten in het kalenderjaar 2022.
In hetzelfde rapport wordt gesteld dat 61% van de gokkers nieuw zijn. Dit is gebaseerd op een vastgestelde periode, zo nuanceerde branchevereniging NOGA al eerder. Ondervraagden moesten aangeven of zij in de periode juni 2021 tot en met september 2021 hadden gegokt. Daarnaast werd gevraagd of zij in de periode van 1 oktober 2022 tot en met 31 december 2022 hadden gegokt. 61% van de ondervraagden had wel in de laatste periode gegokt, maar niet in de drie maanden voor de legalisering van online kansspelen. Echter, deze personen kunnen ook voor juni 2021 gegokt hebben en dus geen nieuwe gokkers zijn.
Het NRC gebruikt de 61% wel in de titel van het bericht. De 450.000 nieuwe gokkers is gebaseerd op het percentage van de ‘driekwart miljoen gokkers’ in 2022. Dat in Nederland volgens een onderzoek van Motivaction voor de legalisering al 1,8 miljoen gokkers kende, komt niet aan de orde.
Reactie van de Nederlandse Loterij
De Nederlandse Loterij publiceerde een officiële reactie op haar website. Daarin zegt het onder andere aanvankelijk rekening gehouden te hebben met een stuk meer concurrenten dan de in totaal 10 vergunningen die uiteindelijk uitgedeeld werden. Het zegt juist wel in gesprek te zijn gegaan met de toezichthouder:
“We moesten dus ons aanbod lanceren in een nieuwe open markt met potentieel 28 concurrenten. Wet- en regelgeving bood aanbieders ruimte om reclame te maken. Na marktopening was er onduidelijkheid over de normen. Daarom hebben wij direct de dialoog met de Kansspelautoriteit gezocht en om aanvullende informatie gevraagd.”
Nederlandse Loterij
De staatsdeelneming geeft aan dat er inderdaad te veel reclame was in de beginperiode, een sentiment dat eerder gedeeld werd door Nederlandse Loterij’s marketingdirecteur Arno de Jong en CEO Niels Onkenhout:
“Nu terugkijkend was er in de eerste maanden na marktopening in totaliteit teveel reclame. Vanaf november 2021 heeft TOTO de hoeveelheid reclame gematigd: het aantal ingezette GRP’s (omvang tv-reclamecampagne) hebben wij na oktober nagenoeg gehalveerd.”
Nederlandse Loterij
De Nederlandse Loterij stelt dat het altijd voorstander is geweest van reclamebeperkende maatregelen:
“Wij hebben altijd – al voor marktopening – gepleit voor reclamebeperkende maatregelen. Nederland was een van de laatste landen waar online kansspelen werden gelegaliseerd en in andere Europese landen had teveel reclame weerstand en irritatie opgeroepen.”
De Nederlandse Loterij
Tot slot wijst de Nederlandse Loterij ook op de afdracht aan goede doelen en dat het bedrijf zo een maatschappelijk belang dient:
“Bovendien gaat ons resultaat jaarlijks naar de Nederlandse sport, samenleving en 18 goede doelen.”
De Nederlandse Loterij
De afdracht van de Nederlandse Loterij kwam onlangs nog aan bod in Kamervragen van Rudmer Heerema. Het VVD-Kamerlid vond de afdracht te laag vergeleken met de stijging in de netto-omzet van de NLO. Minister Weerwind legde in zijn reactie uit dat de afdracht aan goede doelen, waaronder de sport, niet ging over het online kansspelaanbod. NOC*NSF ontvangt over deze producten alleen dividend als aandeelhouder.
Kritiek op ’trucs’ van de Nederlandse Loterij
In dezelfde week publiceert het Financieele Dagblad een column van Chantal Schinkels. Swinkels, een specialist op het gebied van social-tech, uit kritiek op de trucjes die gokbedrijven zoals de Nederlandse Loterij gebruiken om spelers langer aan zich te binden en dus langer te laten gokken.
In haar column wijst zij op marketingmethodes die worden gebruikt bij bijvoorbeeld TOTO en de Staatsloterij om mensen die sporadisch spelen te overtuigen om vaker te gokken. Als voorbeeld noemt zij de Staatsloterij die de verkoop van abonnementen op de loterij met 50% liet stijgen door een aanpassing op de website. Uit data kon het bedrijf halen dat mensen die sporadisch een staatslot kochten behoorden tot ‘de perfecte groep om te overtuigen een abonnement te nemen’.
In het NPO Radio 1-programma Dit is de Dag ging Schinkels de discussie aan met Eric Konings, beleidsmedewerker bij de branchevereniging NOGA. Konings ontkende dat goksites spelers moedwillig aanzetten tot onmatig speelgedrag.
Heb je het gokken niet meer onder controle? Dan kan je jezelf inschrijven in Cruks (Centraal Register Uitsluiting Kansspelen) via CruksRegister.nl. Eenmaal aangemeld voor die gokstop, kan je niet meer bij landgebonden en online casino’s spelen. Cruks is een middel, niet de ultieme oplossing. Lees onze pagina over bewust spelen en zoek hulp als je er niet alleen uitkomt.
Lead-foto van de NRC is een bewerking door CasinoNieuws.nl.
